Boeken over Hoogbegaafdheid voor Leerkrachten en/of Begeleiders

1. 'Handboek Hoogbegaafdheid'

Eleonoor van Gerven

Het 'Handboek hoogbegaafdheid' biedt een compleet overzicht van ontwikkelingen op het gebied van hoogbegaafdheid en geeft daarbij een beeld van de verscheidenheid aan visies. Elf deskundigen op het gebied van begaafdheid en onderwijs schreven elk vanuit hun eigen invalshoek en expertise een of meerdere hoofdstukken voor dit handboek. Zo ontstonden vijftien hoofdstukken die onderverdeeld zijn in drie delen. 
In deel een staat het herkennen van begaafdheid en een oplossingsgerichte benadering van eventuele problemen centraal. Het tweede deel is gericht op de begeleiding van de begaafde leerling. Onderwerpen als compacten, verrijken, slimme kleuters en verrijkingsklassen komen aan de orde. De hoofdstukken zijn erop gericht om zo snel mogelijk in de eigen groep of in de eigen school aan de slag te kunnen. Het derde en laatste deel van dit handboek heeft als thema 'begaafd en bijzonder' meegekregen. In dit deel is ruim aandacht voor problematiek als dyslexie, onderpresteren, werkhouding- en aandachtproblemen en de sociaal-emotionele ontwikkeling. 
Het 'Handboek hoogbegaafdheid' is bedoeld voor iedereen die werkzaam is in het onderwijs of in een daaraan gelieerde instelling en vanuit professioneel oogpunt meer kennis over hoogbegaafdheid wil verwerven.

2. 'Passend onderwijs voor begaafde kinderen'

Sylvia Drent en Eleonoor van Gerven

In 'Passend onderwijs voor begaafde leerlingen' gaan de auteurs uit van de alledaagse onderwijspraktijk in het reguliere basisonderwijs waarin leraren gedifferentieerd onderwijs bieden maar tevens grenzen ervaren van wat redelijkerwijs haalbaar is in hun eigen groep. De auteurs benaderen onderwijs aan begaafde leerlingen vanuit een oplossingsgericht perspectief en zien begaafde leerlingen daarom niet als zorgenkinderen maar als kansleerlingen.

3. 'Werken met begaafde kinderen in de klas'

Anouck Bakx

Passend Onderwijs voor alle kinderen zorgt er voor dat ook de ontwikkeling van de begaafde leerling de laatste jaren steeds meer aandacht krijgt. Het goed in kaart brengen van de onderwijsbehoeften van deze leerlingen blijft voor menig leerkracht een hele opgave, terwijl uitdagend onderwijs voor deze leerlingen hard nodig is.

Werken met begaafde leerlingen in de klas is geschreven voor leraren basisonderwijs in opleiding en leraren die in een basisschoolklas lesgeven. Het boek bevat verdiepende informatie, gebaseerd op wetenschappelijke inzichten. Deze inzichten zijn vertaald naar praktische handvatten en tips voor het werken met deze leerlingen in de klas. Aan de hand van casussen uit de praktijk worden diverse relevante thema's behandeld, zoals motivatie, metacognitie en hooggevoeligheid. Rode draad in het boek is de vraag: Wat zou jíj als leerkracht basisonderwijs kunnen doen om deze begaafde leerlingen op een goede manier te ondersteunen?

In het boek geven we ook diverse handreikingen om in de klas aan de slag te gaan. Uitgangspunt hierbij is steeds 'het goed kijken naar en begrijpen van de begaafde leerling'. De wijze waarop we handreikingen en tips hebben geformuleerd sluit aan bij het kijken naar en werken met begaafde leerlingen vanuit een pedagogisch sensitief perspectief. Daarbij sluiten we aan bij recente inzichten ten aanzien van de zijnskant ofwel de gevoeligheid van begaafde leerlingen.

4. 'Slim maar...'

Peg Dawson en Richard Guare

Een revolutionair boek om kinderen het beste uit zichzelf te laten halen!

Er is niets frustrerender dan slimme, getalenteerde kinderen steeds weer te zien worstelen met simpele taken als huiswerk, opruimen of aankleden. Of met het omgaan met teleurstelling of boosheid. Recent onderzoek laat zien dat deze kinderen tekortschieten in executieve functies. Executieve functies maken het mogelijk om rationele beslissingen te nemen, impulsen onder controle te houden en te kunnen focussen op wat belangrijk is. Verminderde executieve functies leiden tot problemen met doelgericht gedrag. Dat komt voor bij kinderen met ADHD, autisme, leerstoornissen en niet-aangeboren hersenafwijkingen.

In Slim maar ... hebben Peg Dawson en Richard Guare baanbrekend onderzoek vertaald naar uiterst praktische adviezen en tips. Met behulp van werkbladen, vragenlijsten en uitgebreide leeftijdsgebonden informatie kunnen ouders en professionals voor elk kind een specifiek en effectief actieplan opstellen.
*Herken de sterke en zwakke punten bij kinderen
*Gebruik activiteiten en spelletjes om specifieke vaardigheden te trainen
*Oefen dagelijkse routines zoals aankleden, huiswerk maken, naar bed gaan
*Leer kinderen strategieën om beter met andere kinderen om te gaan
*Help kinderen zich minder angstig en meer zelfverzekerd te voelen

5. 'De 7 uitdagingen'

Tijl Koenderink

Tijl Koenderink heeft als ‘ervaringsdeskundige’ 3 middelbare scholen versleten voordat hij na 8 jaar ploeteren zijn gymnasiumdiploma haalde met een 2,7 voor wiskunde. Een hoog IQ, maar toch constant vastlopend met de vraag ‘Hoe moet je nu leren?’ Na een reis door honderden boeken en na talloze gesprekken met leerkrachten, leerlingen, goeroes en coaches verspreid over drie continenten, kwam hij tot de conclusie: Er is een antwoord op die vraag! Wat dit antwoord is, kunt u nu lezen in dit vlotgeschreven en overzichtelijke handboek. Een absolute aanrader voor iedereen die werkt met getalenteerde kinderen.

6. 'Aan de slag met kleuters'

Eleonoor van Gerven

Onderwijs afstemmen door te kijken naar kinderen is het uitgangspunt van deze nieuwe TIBtool. Daarom begint expert Eleonoor van Gerven met het verkennen van
het begrip 'begaafdheid bij kleuters' en kenmerkende leer- en persoonlijkheidseigenschappen van begaafde leerlingen. 

Met praktijkvoorbeelden vertaalt ze leer- en persoonlijkheidseigenschappen naar concreet waarneembaar gedrag. Ze maakt duidelijk hoe je als IB'er samen met de
groepsleerkracht op systematische, veranderingsgerichte wijze educatieve behoeften van slimme kleuters in kaart kunt brengen. 

Het accent ligt niet op toetsen en diagnosticeren, maar praktijkgericht aansluiten op wat de slimme kleuter in jouw groep nodig heeft. Verder vind je in dit boek concrete tips hoe jij je collega's kunt helpen om voor de slimme kleuters hun leerstofaanbod te verrijken. Er is aandacht voor het verrijken van lessen door in te zetten op het creatief en kritisch denken. 

Tot slot is er ruimte voor drie duivelse dilemma's: vervroegde doorstroming,
vervroegde instroom én de begeleiding van de sociaalemotionele ontwikkeling van slimme kleuters. Wat kun jij doen als IB'er en waar moet je rekening mee houden?

7. 'Misdiagnose van hoogbegaafden'

James T. Webb

Verkeerde diagnoses voor hoogbegaafden veroorzaken vaak onnodig lijden. De kenmerken van hoogbegaafdheid worden dan verkeerd geïnterpreteerd. Deze creatieve en zeer getalenteerde kinderen en volwassenen krijgen te horen dat zij een gedragsstoornis of emotionele stoornis hebben zoals ADD/ADHD, Asperger of een depressie. Zij worden daarvoor ten onrechte behandeld of krijgen onnodige medicatie. Dit boek helpt psychologen, pedagogen, leraren en andere professionals goed onderscheid te maken tussen pathologische gedragingen en gedrag dat ‘normaal’ is voor hoogbegaafden. Het boek bevat een overzicht van misdiagnosen en behandelingen met vele voorbeelden. Daarnaast geven de auteurs veel praktische aanwijzingen.

8. 'Verborgen hoogbegaafdheid'

Ben Daeter

Hoe kunnen leerkrachten voorkomen dat zij hoogbegaafdheid niet of pas heel laat signaleren? Over deze vraag is nog maar weinig gepubliceerd en Ben Daeter geeft in deze gids een aantal handreikingen. Hoogbegaafden vertellen zelf over het verborgen blijven van hun hoogbegaafdheid en welke impact dit heeft gehad. Ze geven ook suggesties om te voorkomen dat bij anderen in de toekomst hun hoogbegaafdheid verborgen blijft.

Op basis van deze verhalen geeft de auteur een aantal handvatten aan leerkrachten, zodat zij hoogbegaafdheid tijdig kunnen signaleren en er adequaat mee om kunnen gaan. Hij gaat uitvoerig in op de kwestie van het tijdig inspringen op een mogelijke ontwikkelingsvoorsprong van een kind, onder andere met behulp van suggesties voor een observatieverslag. In nagenoeg alle levensverhalen komen de onderwerpen onderpresteren, onbekendheid met hoogbegaafdheid en faalangst aan de orde. Deze onderwerpen krijgen dan ook uitvoerig de aandacht.

Leerkrachten (en ook toekomstige leerkrachten) kunnen deze gids gebruiken om hun onderwijs zo in te richten dat zij alert zijn en hoogbegaafdheid tijdig signaleren. Daarnaast kunnen ook volwassenen die menen dat ze met een verborgen hoogbegaafdheid te maken hebben herkenning vinden. 

9. 'Slim maar... Puber Editie'

Peg Dawson, Richard Guare en Colin Guare

‘Echt niet!’ ‘Geen idee …’ ‘Dat ben ik vergeten …’ ‘Doe het zelf!’ ‘Wat zei je?’ ‘Daar ben ik te laat voor …’ ‘Geen zin …’

Het valt niet altijd mee om pubers op te laten groeien tot zelfbewuste , verantwoordelijke volwassenen … En al helemaal niet als ze last hebben van zwakke executieve functies. Executieve functies zijn het fundamentele vermogen om te kunnen focussen, te organiseren en impulsen of emoties onder controle te houden. Goed ontwikkelde executieve functies maken het mogelijk om rationele beslissingen te nemen. Zwakke executieve functies daarentegen leiden tot problemen met doelgericht gedrag en liggen ten grondslag aan ADHD, autisme, leerstoornissen en niet aangeboren hersenletsel.

Slim maar … Pubereditie van Richard Guare, Peg Dawson en Colin Guare is de opvolger van de bestseller Slim maar … uit 2009. 

In deze Pubereditie van Slim maar … laten Guare en Dawson zien wat ouders en professionals kunnen doen om oudere kinderen en adolescenten te helpen bij het versterken van hun executieve functies. Aan de hand van bewezen effectieve strategieën en met behulp van talloze activiteiten, voorbeelden, werkbladen en oefeningen kunnen professionals en ouders direct aan de slag om voor elke puber specifieke actieplannen op te stellen.

10. 'Coachen van kinderen en adolescenten met zwakke executieve functies'

Peg Dawson en Richard Guare

"Tegenvallende schoolprestaties worden bij veel kinderen veroorzaakt door zwakke executieve functies. Ze zijn slim genoeg, maar hebben moeite om dingen te onthouden, op tijd aan taken te beginnen of hun werk geconcentreerd af te maken. Een coach kan deze leerlingen helpen door de juiste vragen te stellen en gerichte opdrachten te geven. Met een gestructureerd programma leidt een kwartiertje hulp per dag al tot een versterking van executieve functies en aanzienlijk betere schoolprestaties.

In 'Coachen van kinderen en adolescenten met zwakke executieve functies' presenteren Dawson en Guare een bewezen effectief coachingsmodel. Aan de hand van een helder stappenplan leren kinderen en adolescenten niet alleen beter plannen en organiseren, maar ook hoe zij hun timemanagement, emotieregulatie en impulsbeheersing kunnen verbeteren. Elke stap in het coachingsproces is voorzien van duidelijke instructies en werkbladen. Naast individuele coaching door een volwassene komen ook klassenbrede coaching en coaching door een medeleerling aan bod.

11. 'Executieve functies bij kinderen en adolescenten'

Peg Dawson en Richard Guare

Executieve functies zijn het vermogen om dingen te organiseren, te focussen en impulsen onder controle te houden. Verminderde executieve functies leiden tot problemen met doelgericht gedrag en liggen ten grondslag aan ADHD, autisme en leerstoornissen.

In Executieve functies bij kinderen en adolescenten laten Peg Dawson en Richard Guare zien hoe executieve functies zich ontwikkelen en waarom ze een sleutelrol spelen in het gedrag van kinderen en hun (school)prestaties.

In een zeer toegankelijke stijl integreren Dawson en Guare actuele theoretische inzichten met uiterst praktische interventies. Hun probleemoplossende aanpak beslaat het gehele spectrum van executieve functies: van Inhibitie, Flexibiliteit en Emotieregulatie tot Taakinitiatie, Werkgeheugen, Planning en Organisatie.

Op basis van baanbrekend onderzoek geven zij voor elke vaardigheid concrete aanwijzingen hoe deze is vast te stellen en te meten. Daarnaast bieden zij stapsgewijze richtlijnen en uiterst praktische tips om de verschillende executieve functies door individuele coaching of klassikale interventies te versterken. 

In de uitgebreide bijlagen worden talloze vragenlijsten, checklists en werkbladen geboden die direct in de praktijk zijn te gebruiken. Het handige A4-formaat zorgt ervoor dat deze eenvoudig zijn te kopiëren en te gebruiken (zie het colofon voor copyright en toestemming).

Executieve functies bij kinderen en adolescenten is een uiterst praktische gids voor leerkrachten, psychologen en andere professionele opvoeders.

12. 'Hoogbegaafde kinderen met stoornissen'

Ben Daeter

Hoogbegaafde kinderen kunnen ook stoornissen hebben. Het is voor leerkrachten en ouders van groot belang dat zij hiervan op de hoogte zijn. Maar al te vaak verbloemt de hoogbegaafdheid een stoornis, met als gevolg dat er niet voldoende aandacht aan wordt besteed.

13. 'Talent-Vaardig'

Yvonne Buijsen-Duran

Methode voor hoogbegaafde kinderen. Het biedt een praktische manier om een hoogbegaafd kind te helpen als het vastloopt door faalangst, motivatieproblemen, chaotisch gedrag, onderpresteren op school of door een grote stressgevoeligheid. Boordevol tips en met een duidelijk stappenplan. Dit boek is anders dan andere boeken over hoogbegaafdheid door de uitgebreid beschreven stappen en bijbehorende invulbare formulieren. Hiermee vermijdt je algemeenheden en kijk je specifiek naar je eigen kind en zijn situatie. Gebruikt de 7 Uitdagingen van Tijl Koenderink als uitgangspunt.

14. 'Waarom slimmer dan je vriendjes'

Ben Daeter

Slimme kinderen zijn in. Tegelijk bestaan er veel misverstanden over, zoals over de oorzaken van slimheid. Er zijn nog geen boeken waarin allerlei oorzaken overzichtelijk bij elkaar zijn geplaatst. In dit boek gebeurt dat wel. Hoe moet je omgaan met deze kinderen; hoe moet het onderwijs voor ze er uitzien; hoe kunnen we de vele digitale middelen en sociale media aanwenden om deze kinderen zo goed mogelijk onderwijs te bieden; hoe dienen deze kinderen opgevoed te worden? Dit boek geeft daartoe allerlei nuttige suggesties. Iedere Pabostudent en leerkracht basisonderwijs dient hiervan op de hoogte te zijn.

15. 'Een kei in hoogbegaafdheid'

Jan Kuipers

“KEI staat voor Kennis, Ervaring en Inzet. Vooral de E van ervaring en de I van inzet staan centraal in het boek. Ik ben ervan overtuigd dat elke school en elke leerkracht in staat is om verreweg de grootste groep slimme kinderen te bedienen. Is het lesgeven aan (hoog)begaafde kinderen nou echt zo moeilijk? Soms wel, maar in de meeste gevallen niet. Ja, je hebt kennis nodig, je kunt niet zonder. Maar ervaring en inzet zijn minstens zo belangrijk, zo niet belangrijker." (verschijnt april 2018)

16. 'Talentbeleid en klassenmanagement in de praktijk'

Tijl Koenderink

Als leerkracht, talentbegeleider, ib-er of schoolleider kunt u met dit boek in de hand direct aan de slag!

Dit beleidsboek voor talentonderwijs op de basisschool is het resultaat van jarenlange praktijkervaring. Van de prille dagen van Leonardo tot de huidige tijd van Novilo-scholen. 

In dit boek wordt stapsgewijs aan de hand van de beleidspiramide uiteengezet hoe je talentbeleid op je eigen school effectief kunt vormgeven. Hierbij is aandacht voor doelstellingen, eigenaarschap, organisatie en uitvoering. 

Om de leerkrachten goed op weg te helpen binnen dit talentbeleid is deel drie van het boek gewijd aan klassenmanagement. Best practices op het gebied van didactiek en leerlingbegeleiding van talentvolle leerlingen. 

Alles beschreven binnen de kaders van de wet Passend Onderwijs en met de bekende Novilo uitgangspunten: praktisch en dynamisch. Een boek dat op geen enkele basisschool mag ontbreken.

17. 'Is het voor een cijfer?'

Tijl Koenedrink

Is het voor een cijfer? geeft het antwoord op de vraag die alle onderwijskundigen tot nu toe niet konden beantwoorden: wat motiveert een kind op school? Aan de hand van de laatste wetenschappelijke inzichten op het gebied van geluk, motivatie en presteren wordt in een prettig leesbare tekst met praktische voorbeelden gedemonstreerd hoe kinderen op school weer gemotiveerd kunnen raken en het beste uit zichzelf kunnen halen. Het einde van de zesjescultuur is in zicht! 

Als bijna-dropout op school vond Tijl Koenderink toch het juiste spoor om zowel zijn gymnasiumdiploma te halen als met extra buitenschoolse activiteiten bezig te zijn. Als trainer heeft hij honderden scholen bezocht om leerkrachten te trainen en best practices te verzamelen van de beste leraren van Nederland. Dit boek bevat de vruchten van al deze inspanningen.

18. 'De Gids'

Eleonoor van Gerven

Op elke school zitten begaafde leerlingen. Zij komen er niet 'vanzelf'. Om deze leerlingen volledig tot bloei te laten komen, hebben zij leraren nodig die hen op deskundige wijze begeleiden. In 'De Gids: over begaafdheid in het basisonderwijs' komen alle aspecten aan de orde die van belang zijn voor het herkennen van en het inspelen op de educatieve behoeften van begaafde leerlingen. De Gids biedt daarmee een compleet overzicht voor iedereen die werkzaam is in het basisonderwijs.
In dit boek brengen 17 specialisten ieder op hun eigen terrein de nieuwste ontwikkelingen in beeld. Onder redactie van Eleonoor van Gerven hebben zij de meest recente wetenschappelijke inzichten over het lesgeven aan begaafde kinderen verzameld en vertaald naar de praktijk van het basisonderwijs. 
Het boek is opgebouwd uit drie delen:
- Deel 1: Herkennen van begaafdheid en onderwijsbehoeften
- Deel 2: Onderwijs aan begaafde leerlingen
- Deel 3: Begaafd en speciaal
De hoofdstukken kunnen los van elkaar gelezen worden. De sterke relatie tussen theorie en praktijk maakt De Gids tot een onmisbaar handboek voor elke leerkracht, intern begeleider, remedial teacher of specialist begaafdheid

19. 'Praktijkgids Uitdagend Onderwijs'

Eleonoor van Gerven

Knapzakjes zijn kleine handzame praktijkgidsen over onderwijs aan begaafde leerlingen. Ze gaan uit van de praktijk van alledag. Ze gaan ervan uit dat leraren `gewone mensen zijn, met maar één paar handen, veel goede wil en het lef om het verschil te willen maken voor hun leerlingen. Ze laten je complexe zaken door andere ogen bekijken. Ze helpen je om met behulp van simpele gereedschappen onderwijs aan begaafde leerlingen naar een hoger plan te tillen.
In dit tweede deel staat het organiseren van uitdagend onderwijs centraal. Het accent ligt op het verbeteren van het verrijkingsonderwijs. Je gaat zien hoe je door zorgvuldig naar je doelgroep te kijken, al snel kunt herkennen dat niet alle materialen die jij als verrijkingstaken wilt aanbieden ook zonder meer bij de doelgroep passen. Wat kun je dan doen als leerkracht om de leerling zo te begeleiden dat hij een grotere kans heeft de taak te maken zoals jij van hem verwacht? De hulpbronnen in deze Knapzak Praktijkgids helpen je om dat inzicht te verkrijgen.
De stappen die je zet bij het schrijven van een groepsplan zet je ook bij het organiseren van uitdagend onderwijs. Het uitgangspunt is dat jij de leerling iets wilt leren.

20. 'Knappe koppen in de klas'

Bureau Bisontekst en Lidy Ahlers

Hoog)begaafde leerlingen hebben veel in hun mars. Toch komt dat er niet altijd uit. Dit boek laat zien hoe talentvolle leerlingen in het basisonderwijs wél tot excellente prestaties komen. De leerkracht blijkt de sleutel. Als hij zijn instructie en onderwijsaanbod óók afstemt op deze leerlingen, leidt dat tot hogere leeropbrengsten. De auteurs beschrijven heel concreet hoe leerkrachten met kleine aanpassingen in hun les (hoog)begaafde leerlingen de uitdaging kunnen bieden die zij nodig hebben.

21. 'Goed onderwijs voor begaafde leerlingen'

Eleonoor van Gerven

Steeds meer schoolteams gaan heel bewust vorm geven aan het onderwijs aan begaafde leerlingen. Net als bij alle andere pedagogisch-didactische vraagstukken komen verschillende dilemma's in zo'n proces bovendrijven. Soms lijken er daarbij meer vragen dan antwoorden te zijn. Sommige vragen zijn eenvoudig af te tikken, andere kunnen een ethisch dilemma zichtbaar maken.

In alle gevallen is het vertrekpunt de opvatting van het team over 'goed onderwijs'. Is dat onderwijs ook goed voor de begaafde leerlingen? Welk perspectief op begaafdheid heeft het team? Alle kinderen hebben gaven, maar toch zijn niet alle leerlingen begaafd. Hoe kan begaafd zijn zich vertalen in educatieve behoeften? Hoe zorgen we ervoor dat we die educatieve behoeften op vijf domeinen blijven formuleren: cognitief, schoolse vaardigheden, interpersoonlijk, intrapersoonlijk en motorisch? En als je dan gaat
inspelen op die behoeften, waar moet je dan rekening mee houden? Wat zijn bijvoorbeeld de grootste valkuilen als je aanpassingen in de leerstof gaat verzorgen? Als je uitgaat van de inclusieve gedachte, betekent dit dan ook dat de plusklas uit den boze is of kun je die vraag alleen vanuit een bredere context beantwoorden? En wie en wat bepaalt welke leerling mag deelnemen aan zo'n alternatief onderwijsarrangement?

Deze TIBtool van expert Eleonoor van Gerven zet aandachtspunten voor goed onderwijs voor begaafde leerlingen in het spotlicht en helpt je om met je team je eigen plan te trekken.

22. 'Professioneel omgaan met hoogbegaafde leerlingen in het basisonderwijs'

Eleonoor van Gerven en Sylvia Drent

Steeds meer hogescholen, PABO's en schoolbegeleidingsdiensten verzorgen modules en cursussen met betrekking tot hoogbegaafdheid. Kenmerk van deze cursussen is dat er geen algemene leerdoelen bestaan, er geen landelijke richtlijnen zijn en docenten niet over geschikt cursusmateriaal beschikken. 'Professioneel omgaan met hoogbegaafde leerlingen' in het basisonderwijs biedt, naast uniformering van het cursusaanbod, een stapsgewijze instructie voor (aankomende) leerkrachten. Uitgelegd wordt hoe zij een traject van individuele leerlingbegeleiding voor hoogbegaafde leerlingen kunnen opzetten.

In tien lessen komen alle facetten van het omgaan met hoogbegaafde leerlingen aan de orde. Achtereenvolgens behandelen de auteurs de volgende onderwerpen: wat is hoogbegaafdheid?, signalering en diagnostiek, vervroegde doorstroming, aanpassingen in en aanvullingen op de reguliere leerstof, werkwijze in groep 1 en 2, aanleggen van een zorgdossier, onderpresteren, interfererende problematiek en beleid voor hoogbegaafde leerlingen. Iedere les bevat verwerkingsvragen en werkopdrachten die gekoppeld zijn aan de praktijk.

23. 'Slim Beleid'

Eleonoor van Gerven

Basisscholen hebben als opdracht passend onderwijs te bieden aan alle leerlingen die zijn ingeschreven bij de school. Voor zorgleerlingen moet de begeleidingsstructuur zijn vastgelegd in een zorgplan. Hoogbegaafde leerlingen vallen onder de categorie zorgleerlingen ­omdat zij speciale pedagogische en didactische ­behoeftes hebben. Voor hen dient het onderwijs en de begeleiding die zij krijgen dus ook vastgelegd te zijn in een plan.
Een beleidsplan of een zorgplan voor hoogbegaafde leerlingen is daarom geen luxe. Maar waar moet een team allemaal aan denken als het zo'n plan wil gaan opstellen? Voor de meeste schoolteams betekent het ontwikkelen van een plan kijken naar zichzelf, kijken naar leerlingen en kijken naar het begrip passend onderwijs. Dat roept vragen op zoals 'Hoe protocolleren we signalering en diagnostiek?' 'Wanneer vinden wij dat we passend onderwijs bieden?' 'Welke keuze­mogelijkheden zijn er voor begeleidingsvormen?' en 'Hoe gaan we om met leertijdverkorting?' 
'Slim Beleid' is geschreven om schoolteams te helpen om tot een goed beleidsplan ten behoeve van de hoogbegaafde leerlingen te komen. Uitgangspunt is dat er een doorgaande lijn in de aanpak moet ontstaan die aansluit bij de bestaande manier van onderwijs geven op elke school. Beleid voor één specifieke groep leerlingen mag nooit betekenen dat het hele onderwijssysteem binnen een school op zijn kop wordt gezet, maar moet wel betekenen dat gestreefd wordt naar onder­wijs dat goed is voor de leerling en de ­leerkracht. 

24. 'Pedagogische adviezen voor speciale kinderen'

Trix van Lieshout

Pedagogische adviezen voor speciale kinderen is geschreven voor beroepsopvoeders die direct werken met kinderen en jongeren met gedragsproblemen. Te denken valt aan opvoeders, leerkrachten en groepsleiders, werkzaam in bijvoorbeeld het (Speciaal) onderwijs, Regionale Opleidings Centra, residentiële en semi-residentiële instellingen, zoals (medisch) kinderdagverblijven, internaten, psychiatrische instellingen en Boddaertcentra. Het boek kan tevens gebruikt worden door begeleidingsdiensten, die ten dienste staan van deze beroepsopvoeders, bijvoorbeeld schoolbegeleidingsdiensten, bureaus voor Jeugdzorg, de RIAGG's, schoolartsen, verschillende beroeps- en ouderverenigingen, zoals Balans: de vereniging voor ouders van kinderen met leer-, ontwikkelings- en/ of gedragsproblemen. Verder is het boek geschikt voor opleidingen in het Hoger Beroepsonderwijs en aan de Universiteit.

25. 'Praktijkgids begaafde onderpresteerders'

Eleonoor van Gerven

In dit boek staat de begeleiding van begaafde leerlingen die hun aanleg niet verzilveren in hoge schoolprestaties centraal. Je maakt kennis met een omschrijving van onderpresteren die niet alleen iets zegt over de leerling, maar ook over zijn leeromgeving. Leerlingen `zijn niet los verkrijgbaar . Dat betekent dat hun gedrag niet alleen maar door de interactie tussen henzelf, hun aanleg en de leerstof bepaald wordt. Er zijn ook mensen bij betrokken. Een leerling die onderpresteert geeft een boodschap af die iets zegt over zijn educatieve behoeften: didactisch én pedagogisch! Het perspectief dat zo ontstaat, is de basis voor de kansen die jij als leraar hebt, om deze leerlingen te begeleiden. Je krijgt inzicht wat het betekent als een begaafde leerling wel presteert, maar niet leert. Je ontdekt hoe het komt dat niet elke begaafde leerling die minder presteert dan jij verwacht, een onderpresteerder is. Wat hebben deze leerlingen nodig om tot leren te komen? Hoe kan creatief denken jou als leraar helpen, om onderpresteerders effectief te gaan begeleiden? In deze Knapzak Praktijkgids geeft Eleonoor van Gerven je tools en tips voor de begeleiding van begaafde onderpresteerders.

26. 'Praktijkgids Cirkel van Zorg voor leerkrachten'

Eleonoor van Gerven

Knapzakjes zijn kleine handzame praktijkgidsen over onderwijs aan begaafde leerlingen. Twee boekjes zijn gewijd aan de Cirkel van Zorg en het verkennen en herkennen van educatieve behoeften van begaafde leerlingen: een voor leerkrachten en een voor intern begeleiders. 
Passend onderwijs bieden lukt alleen als je zicht hebt op de educatieve behoeften van de leerling. Als je inzicht hebt in wat de leerling weet en kan, kun je bepalen wat de leerling nog te leren heeft, welke leermiddelen en opdrachten passend zijn bij de doelen en wat er nodig is om het onderwijskundig proces te organiseren. Je bepaalt de optimale leeromgeving en maakt het rendement van het leerproces zichtbaar en meetbaar.
In deze Knapzak richten we ons op het educatief profileren op niveau 2 van de Zorgpiramide van Passend Onderwijs en 1-Zorgroute (leerkrachtniveau). We bespreken de stappen die je kunt zetten om de educatieve behoeften te verkennen. Dat doen we aan de hand van de stappen in de Cirkel van Zorg. Een goed doorlopen Cirkel van Zorg heeft als resultaat dat je heel precies kunt aansluiten bij wat een leerling nodig heeft en wat in jouw groep haalbaar is. 

27. 'Meer dan Intelligent'

Tessa Kieboom en Kathleen Venderickx

Niet elke hoogbegaafde gaat op dezelfde manier om met prestaties. De ene wordt er gelukkig van, de ander zet zich pas in als hij er het nut van inziet en nog een ander kan niet om met hoge verwachtingen.In dit baanbrekende boek leggen hoogbegaafdheidsexperts Tessa Kieboom en Kathleen Venderickx de vele valkuilen bloot die aanwezig talent kunnen fnuiken. Maar ze reiken ook concrete tools aan die hoogbegaafden kunnen helpen om hun talenten te laten floreren en gelukkiger in het leven te staan.

29. 'Zet je EF-bril op'

Sanne Feryn

Zet je EF-bril op is een inspiratiebundel om cognitieve vaardigheden te ondersteunen bij kleuters met als doel gelijke kansen te geven voor elk kind. Executieve functies zijn cognitieve vaardigheden die doelgerichte gedachten, acties en gevoelens mogelijk maken. Deze functies zijn van groot belang voor huidige en toekomstige schoolprestaties.

30. 'Succesvol begeleiden van hoogbegaafde kinderen en jongeren'

Carl D'hondt & Hilde van Rossen

In dit boek voor gevorderden in de thematiek hoogbegaafdheid geven de auteurs bijzondere aanwijzingen voor het succesvol opvoeden en
onderwijzen van hoogbegaafde kinderen en jongeren. Zij doorprikken heel wat misverstanden rond hoogbegaafdheid en proberen door te dringen tot de kern van de zaak. Zij ontdekten daarbij dat hoogbegaafdheid
veelal te maken heeft met het vinden van een goede balans tussen twee tegenstrijdige kenmerken. Deze balansproblemen raken
niet alleen de hoogbegaafde persoon zelf, maar komen ook terug in het onderwijs en de opvoeding van deze kinderen.
Dit boek verschaft de lezer de theoretische achtergronden die noodzakelijk zijn om hoogbegaafde kinderen of leerlingen succesvol te begeleiden.
Bovendien worden honderden praktische tips gegeven die onmiddellijk toepasbaar zijn in de praktijk.

31. 'Hoogbegaafde kinderen versnellen niet'

Renata Hamsikova

De eerste Glossy over versnellen! Hoogbegaafde kinderen versnellen toch juist wel? Nee, ze leren alleen sneller dan hun leeftijdgenoten. In deze glossy geeft Renata inzicht aan leerkrachten gebaseerd op wetenschappelijk artikelen, zodat de juiste beslissing genomen kan worden.