Verschillen tussen Hoogbegaafdheid en DSM-stoornissen
Hoogbegaafdheid is een persoonskenmerk, net als hoogsensitiviteit en beelddenken. Het is geen stoornis!
Gedrag van een hoogbegaafde kan soms wel als stoornis worden gezien en als diagnose worden vastgesteld.
Dat kan in twee situaties:
- Je bent jezelf, maar anderen vinden je anders en vreemd. Als die situatie blijft, kan de omgeving vinden dat er gekeken moet worden, wat er met je "aan de hand is".
- Als je je als hoogbegaafde niet begrepen voelt of in een omgeving zit (school, werk, thuis) waar je niet jezelf kunt zijn, kun je je anders gaan gedragen. Als dat 'anders gedragen' afwijkt van hetgeen anderen normaal vinden, kan ook onderzoek worden gevraagd naar het waarom.
In de meeste gevallen wordt via vragenlijsten op school of een gesprek met een hulpverlener een inschatting gemaakt van het gedrag.
Als de uitkomsten wijzen op gedrag dat thuishoort in een categorie (ADHD, autisme, leerstoornis, depressie, enz.) wordt vervolgonderzoek gedaan.
Meestal wordt dan uitgegaan van het vermoeden van die stoornis. In de medische wereld kijkt men vervolgens met de blik vanuit de DSM-systematiek (DSM = Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, letterlijk vertaald 'diagnostisch en statistisch handboek voor psychische stoornissen').
Gekeken wordt of bepaalde gedragingen passen bij een bepaalde stoornis of aandoening. Als een bepaald aantal van je gedragskenmerken daar onder vallen, krijg je een diagnose.
Hoogbegaafdheid is geen ziekte of aandoening en komt ook niet voor in de rijtjes van de DSM. Het gedrag zal dan ook niet verklaard worden vanuit de hoek van hoogbegaafdheid, tenzij je zelf aangeeft dat daar wél aan gedacht moet worden. Als je dat vanaf het eerste moment doet, wordt de kans op misdiagnose kleiner. Je hebt dan wel het geluk nodig dat de hulpverlener bekend is met hoogbegaafdheid en alles wat er bij komt kijken.
Natuurlijk is het zo dat er mensen zijn die hoogbegaafd zijn én een stoornis of aandoening hebben. Als dat vastgesteld wordt spreekt men van een dubbele diagnose (Twice Exceptional of 2E).
HOE vindt het belangrijk dat eerst goed gekeken wordt of het gedrag te verklaren is uit het niet begrepen worden van hoogbegaafdheid.
Daarvoor bestaan lijsten van gedragskenmerken en het verschil in uitingen van dat gedrag bij hoogbegaafdheid of bij een aandoening (zie de mogelijke signaleringslijsten onder signalering).
Ook is er een nieuwe visie in de GGZ (De Nieuwe GGZ), die op een andere manier kijkt naar de oorzaak van psychische/psychiatrische aandoeningen en die geen genoegen neemt met het vóórkomen van gedrag dat 'in het plaatje' van een aandoening past.
Verder lezen:
Het boek 'Misdiagnoses van Hoogbegaafdheid' van James T. Webb
Bedenker van de checklist 'Hoogbegaafdheid of stoornis?'. Aan te vragen via zijn website.
Praktijk De Blik (voorheen Edu&ik)
Blogs van Lisanne van Nijnatten over o.a. de verschillen tussen hoogbegaafdheid en de verschillende DSM-V stoornissen. (Gebruik de zoekfunctie voor 'DSM'.)
Organisatie die ernaar streeft om het aanbod binnen de hulpverlening beter aan te laten sluiten bij de behoeften en verwachtingen van de mensen.
Instituut van Patricia Susan Jackson die begeleiding van uitzonderlijk begaafde kinderen biedt. Internationaal actief.
© Tekst Copyright HOE Hoogbegaafdheid Ondersteuning en Educatie