Signalering van Hoogbegaafdheid

De meest voor de hand liggende manier om hoogbegaafdheid te signaleren is door een IQ-test af te laten nemen door een orthopedagoog of psycholoog die verstand heeft van hoogbegaafdheid. Deze zijn vaak erg prijzig en worden helaas niet vergoed, tenzij ze onderdeel zijn van een groter psychologisch onderzoek. Voor meer informatie over de beschikbare begeleiders die testen afnemen en die zich hebben gemeld voor vermelding op een van de sociale kaarten, klikt u hier. 

Er zijn verschillende IQ-testen op de markt, waaronder de al bekende Wisc-V, de vervanger van de Wisc-III (beiden vanaf 6 jaar tot 17 jaar). Ook is er de Rakit-2, de SON-R (beiden non-verbaal en vanaf 6 jaar af te nemen), de WPPSI-III (voor kinderen tussen 2 en 7 jaar) en de WAIS-IV (vanaf 17 jaar). Sommige scholen nemen zelfs IQ-testen klassikaal af, om beter in te schatten welk niveau bij het kind past. Hiervoor wordt over het algemeen de NIO gebruikt.

Over welke test het meest geschikt is, wordt nogal veel gediscussieerd. Algemeen aangenomen is in elk geval dat men bij de uitslag van een IQ-test spreekt van hoogbegaafdheid bij een score van IQ 130> + intrinsieke motivatie + creatief (out-of-the-box) denken. Dat hoogbegaafdheid meer is dan enkel IQ, blijkt uit de verschillende opvattingen die wetenschappers hebben met betrekking hiertoe. Daar gaan we onder het kopje 'Wat is (hoog)begaafdheid? verder op in.

Dat een kind deze score niet haalt, wil niet zeggen dat deze niet hoogbegaafd is. Een slechte dag, ziekte of faalangst, maar ook bijvoorbeeld dyslexie of AD(H)D kan al gauw enkele punten schelen. Hierdoor hebben 2E kinderen het al vaak moeilijker om gezien te worden en passende hulp te krijgen. Het is dan ook jammer dat scholen vaak de strikte grens van IQ 130> aanhouden om over te gaan op begeleiding en ondersteuning. Een IQ test kan helpen, maar zou geen leidraad moeten zijn.  

Er zijn ook nog andere manieren om hoogbegaafdheid vast te stellen. Observatie is daarin erg belangrijk, naast een goede communicatie met de ouders en de leerkrachten. Hieronder vindt u een overzicht van de beschikbare protocollen en signaleringsinstrumenten die in het Nederlandse onderwijssysteem op dit moment worden gebruikt. Deze nemen de verschillende bestaande modellen met betrekking tot hoogbegaafdheid als uitgangspunt.

Op de site van Expert Ontwikkelingsvoorsprong vind je twee signaleringsinstrumenten speciaal ontwikkeld voor de kleintjes: 'Kleine Kinderen, Grote Sprongen' (0-4 jaar) en Knappe Kleuters (4-6 jaar). Ze bieden bij beide signaleringsinstrumenten een training aan om te leren omgaan met deze instrumenten.

Ze hebben ook een training voor het signaleren van 'Pientere Peuters', maar hebben er (nog) geen instrument voor. Zowel de instrumenten als de bijbehorende trainingen zijn niet gratis.

De site van Expert Ontwikkelingsvoorsprong biedt ook een protocol voor vervroegde toelating tot de basisschool. Indien u daar interesse in heeft, klikt u hier.

Door op onderstaande logo's te klikken, komt u op de site terecht waar u meer informatie zult vinden.

De meeste (basis)scholen gebruiken zelf de DHH-PO (Het Digitaal Handelingsprotocol Hoogbegaafdheid). Over het algemeen zijn de instrumenten gericht op het Primair Onderwijs, maar kunnen ook nog best gebruikt worden op de onderbouw van het Voortgezet Onderwijs. DHH-PO is niet gratis in gebruik en - dit is een persoonlijke mening - ook vrij beperkt in het beeld dat geschetst wordt.

Klik op onderstaand logo voor meer informatie. 

Of bekijk onderstaand filmpje.

Verder is er ook Surplus Signaal Digitaal. Dit signaleringsinstrument wordt enkel in de vorm van een abonnement aan scholen aangeboden. Met behulp van een online programma kunnen kenmerken worden ingevoerd en wordt er een advies gegeven. Er kan gekozen worden voor het volgen van een training om het instrument beter te leren inzetten. 

Klik op onderstaand logo voor meer informatie.  

Als laatste betaalde optie voor scholen is er de SIDI-3 van uitgeverij Eduforce: signalering en diagnosticering hoogbegaafdheid. SIDI-3 kijkt ook verder dan het IQ en legt de nadruk op persoonskenmerken en de verschillende intelligenties. Er is geen training aan verbonden, maar geeft wel een behandeladvies op basis van de uitkomst. SIDI-3 is geheel aan te passen aan de school. Het protocol bestaat uit een boek met bijbehorende CD.

Klik op onderstaand logo voor meer informatie. 

Een gratis alternatief is te vinden op de site van Désiree Houkema, bekend van onder andere SLO, Informatiepunt Onderwijs en Talentontwikkeling. Zij heeft op basis van uitgebreid vooronderzoek de site Hoogbegaafdheid In-Zicht ontwikkeld, welke gratis te gebruiken is door zowel leerkrachten, begeleiders en/of ouders. Op basis van kenmerken van hoogbegaafdheid, welke de observant van het kind invult, wordt o.a. in een grafiek de kans van hoogbegaafdheid weergegeven. Het is erg gebruikersvriendelijk en erg uitgebreid in het beeld dat geschetst wordt.

Klik op onderstaand logo voor meer informatie.

Of bekijk het filmpje met uitleg.

© Tekst Copyright HOE Hoogbegaafdheid Ondersteuning en Educatie